|
MAHKEMELER
|
|
Mahkemelerin
Bağımsızlığı
-
Yargıçlar, görevlerinde
bağımsızdırlar, Anayasaya, yasaya ve hukuka uygun olarak vicdani
kanaatlarına göre hüküm verirler.
-
Hiçbir organ, makam, merci
veya kişi yargı yetkisinin kullanılmasında, mahkemelere ve yargıçlara
emir ve talimat veremez; genelge gönderemez; tavsiye ve telkinde
bulunamaz.
-
Görülmekte olan bir dava
hakkında, Cumhuriyet Meclisinde yargı yetkisinin kullanılması ile ilgili
soru sorulamaz; görüşme yapılamaz veya herhangi bir demeçte
bulunulamaz. Yasama ve Yürütme organları ile Devlet Yönetimi makamları,
mahkeme kararlarına uymak zorundadır. Bu organ ve makamlar, mahkeme
kararlarını hiçbir surette değiştiremez ve bunların yerine getirilmesini
geciktiremez.
|
Yüksek Adliye Kurulu
(a) Yüksek Mahkemenin Başkan
ve Yargıçları;
(b) Cumhurbaşkanının atayacağı
bir üye;
(c) Cumhuriyet Meclisi'nin
atayacağı bir üye;
(ç) Cumhuriyet Başsavcısı; ve
(d) Barolar Birliğinin
seçeceği bir üye.
Yukarıdaki (b), (ç) ve
(d) bentlerinde belirtilen üyelerin görev süresi üç yıldır; süresi biten
üye yeniden seçilebilir.
(a) Yargının genel işleyişi,
düzenli çalışması, yargıçların ve mahkemelere bağlı kamu görevlilerinin
görevlerine devamları, işlerin verimli bir biçimde yürütülmesi,
yargıçların yetişmeleri ve mesleğin vakar ve onurunu korumaları yönünde
gerekli önlemleri alır; ve
(b) Her takvim yılı sonunda
yargı işlerinin durumu ve bunların yürütülmesinde aksaklık veya varsa
nedenleri hakkında Cumhurbaşkanına, Cumhuriyet Meclisine ve Bakanlar
Kuruluna rapor verir ve alınmasını gerekli gördüğü önlemler hakkında
tavsiyelerde bulunur.
-
Bu Anayasanın 138. madde
kuralları saklı kalmak koşuluyla, yargıçların atanmaları, meslekte
ilerlemeleri, görevlerinin veya görev yerlerinin geçici veya sürekli
olarak değiştirilmesi, görevlerine son verilmesi ve disiplin konuları
hakkında karar verme yetkisi Yüksek Adliye Kurulunundur.
-
Yüksek Adliye Kurulunun
görev, yetki ve çalışma usulleri yasa ile düzenlenir.
-
Yüksek Mahkeme Başkan ve
yargıçlarının atanmaları Cumhurbaşkanı tarafından onaylanır.
|
Yüksek
Mahkeme
-
Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Yüksek Mahkemesi bir Başkan ve yedi yargıçtan oluşur.
Başkanın yokluğunda en kıdemli yargıç ona vekillik eder.
-
Yüksek Mahkeme; Anayasa
Mahkemesi, Yüce Divan, Yargıtay ve Yüksek İdare Mahkemesi görevlerini
yapar.
-
Yüksek Mahkeme, Başkan ve
dört yargıç ile toplanarak Anayasa Mahkemesi görevini yapar. Yüksek
Mahkemenin en son atanan iki yargıcı yedek yargıç olarak görev yapar.
Başkanın oturumda bulunmadığı hallerde, en kıdemli yargıç başkanlık
eder.
Bu Anayasanın 148.
maddesi uyarınca Anayasa Mahkemesine havale edilen konuların duruşmasında,
havale kararına taraf olan yargıç veya yargıçlar görev alamaz veya karara
iştirak edemezler.
Ancak, Yüksek Mahkemeye
Yüksek İdare Mahkemesi olarak doğrudan doğruya başvurulması yasa ile
gösterilen haller dışındaki başvurular, Yüksek İdare Mahkemesinde görevli
tek yargıç tarafından incelenip karara bağlanır.
Tek yargıç tarafından
verilecek kararlara karşı üç yargıçtan oluşan Yüksek İdare Mahkemesine
istinafen başvurulabilir.
-
Yargıtay veya Yüksek İdare
Mahkemesinde görev yapacak olan Yüksek Mahkeme yargıçları, her adli
yılın başlangıcından önce o adli yıl için Yüksek Mahkeme tarafından
belirlenir ve bir adli yıl için o yargıç, Yargıtay veya Yüksek İdare
Mahkemesinde görev yapar.
Ancak Yargıtay veya
Yüksek İdare Mahkemesinde bir yıl için görevli olan yargıçlardan herhangi
birinin geçici olarak görevini yürütemediği hallerde Yüksek Mahkeme
Başkanının görevlendireceği başka bir yargıç o görevi yürütebilir.
|
Anayasa Mahkemesi
-
Anayasa Mahkemesi Anayasa,
yasa ve Mahkeme Tüzüğü kurallarında gösterilen bütün konularda kesin
olarak karar vermek hususunda münhasır yargı yetkisine sahiptir.
-
Anayasa Mahkemesi,
yürürlükteki mevzuat çerçevesinde, Cumhurbaşkanını, Başbakanı ve
bakanları, ilgili suçlarından dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılar.
Yüce Divanda savcılık görevini Başsavcı veya Başsavcı Yardımcısı yapar.
Yüce Divan kararları kesindir.
Organlar Arasında Yetki
Uyuşmazlığı
-
Anayasa Mahkemesi Devlet
organları arasında kuvvet veya yetki uyuşmazlık veya itirazlarına dair
herhangi bir konu ile ilgili olarak yapılan başvuru hakkında, kesin
olarak karar vermek yargı yetkisine sahiptir.
-
Herhangi bir konu ile ilgili
olarak Anayasa Mahkemesinin yetkisine giren bir sorun ortaya çıktığı
takdirde, bu sorun Anayasa Mahkemesinde kesinlikle karara bağlanır.
-
Bu maddenin (1). fıkrası
gereğince:
(a) Cumhurbaşkanı; veya
(b) Cumhuriyet Meclisi; veya
(c) Devletin diğer herhangi
bir organı, uyuşmazlık veya itiraz ile ilgili olmaları halinde, Anayasa
Mahkemesine başvurabilirler.
-
Başvurular, söz konusu
kuvvet veya yetkiye itiraz edilmesinden başlayarak otuz gün içinde
yapılır.
-
Böyle bir başvuru üzerine
Anayasa Mahkemesi başvuru konusu olan yasa, karar veya işlemin, kuvvet
veya yetki olmaksızın kabul edildiği, alındığı veya yapıldığı sebebine
dayanmak suretiyle uyuşmazlığın çıkmasından veya itirazın yapılmasından
veya başlangıcından başlayarak tamamen veya kısmen hükümsüz olduğuna ve
hiçbir hukuki hükmü olmadığına karar verebilir; her iki halde de Anayasa
Mahkemesi, böyle bir yasa, karar veya işlem gereğince yapılan veya
yapılmamış olan herhangi bir eylem veya işlemin hükmü hakkında yöneride
bulunabilir.
-
Böyle bir başvuru üzerine
Anayasa Mahkemesi tarafından verilen herhangi bir karar, derhal ilgili
taraflara ve Resmi Gazete'de yayımlanmak üzere, Cumhurbaşkanına yazılı
olarak bildirilir.
-
Bu madde gereğince yapılan
başvuru üzerine, Anayasa Mahkemesi, başvuruya konu olan yasa, karar veya
işlemin, karar verilinceye kadar, yürürlülüğünün durdurulmasını
emredebilir; böyle bir emir, derhal Resmi Gazete'de yayımlanır.
|
Alt Mahkemeler
-
Bu Anayasa ve yasalar
gereğince, Yüksek Mahkeme tarafından kullanılan yargı yetkisi dışındaki
yargı yetkisi, bu Anayasa kurallarına bağlı olarak ve bunlar gereğince
yasada gösterilen alt mahkemeler ve ihtisas mahkemeleri tarafından
kullanılır.
-
Yargı yetkisi kullanan alt mahkemeler ile ihtisas mahkemelerinin
kuruluşu, görev ve yetkileri, işleyişi ve yargılama usulleri yasa ile
düzenlenir
|
Askeri Yargı ve Askeri Yargıtay
Askeri Yargı
-
Askeri yargı, askeri
mahkemeler ve disiplin mahkemeleri tarafından yürütülür.
-
Askeri mahkemeler, Silahlı
Kuvvetlerde görevli olmayan kişilerin özel yasada belirtilen askeri
suçları ile yasada gösterilen görevlerini yaptıkları sırada veya yasada
gösterilen Silahlı Kuvvetlere ait yerlerde Silahlı Kuvvetlerdeki
görevlilere karşı işledikleri suçlara bakmakla görevlidir.
-
Askeri mahkemelerin, savaş
veya sıkıyönetim hallerinde veya olağanüstü durumda,hangi suçlar ve
hangi kişiler bakımından yetkili olduğu yasa ile düzenlenir.
-
Askeri yargı organlarının
kuruluşu, işleyişi, yargılama usulleri Silahlı Kuvvetlere bağlı
yargıçların özlük işleri, askeri mahkemelerde savcılık görevlerini
yapanlarla ilgili kurallar, mahkemenin bağımsızlığı, yargıçların
güvenceleri ve Silahlı Kuvvetlerdeki hizmetlerin gereklerine göre yasa
ile düzenlenir.
Askeri Yargıtay
-
Askeri Yargıtay, askeri
mahkemelerce verilen karar ve hükümlerin son inceleme merciidir.
-
Askeri Yargıtayın kuruluşu,
işleyişi, yargılama usulleri ve üyeleri hakkındaki disiplin ve özlük
işleri, mahkemelerin bağımsızlığı, yargıçların güvenceleri ve Silahlı
Kuvvetlerdeki hizmetlerin gereklerine göre yasa ile düzenlenir.
|
Başsavcılık
-
Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Hukuk Dairesi bağımsız olup Başkanı Başsavcıdır.
Başsavcının yokluğunda kendisine Başsavcı Yardımcısı vekillik eder.
-
Başsavcı, Yüksek Mahkeme
yargıcı atanabilmek için gerekli niteliklere sahip kişiler arasından
atanır ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti adliyesinin daimi üyesidir.
Başsavcı, Yüksek Mahkeme yargıçlarının bağlı olduğu aynı koşul ve
kayıtlarla görev yapar ve görevine ancak Yüksek Mahkeme yargıçlarına
uygulanan aynı nedenlerle ve aynı usulle son verilebilir.
-
Kuzey Kıbrıs Türk
Cumhuriyeti Başsavcısı, Devletin, Cumhurbaşkanının, Başbakanın, Bakanlar
Kurulunun, bakanların ve diğer Devlet organlarının hukuk danışmanıdır.
Kendisine bu Anayasa veya yasa tarafından verilen veya emrolunan diğer
bütün yetkileri kullanır ve görevleri yapar.
-
(a) Başsavcı, kamu
yararının gereğine göre, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti mahkemelerinde,
herhangi bir suç hakkında dava açmak, izlemek, davayı devralmak, devam
ettirmek veya ettirmemek yetkisine sahiptir. Ceza mahkemelerinde,
kovuşturmanın kesin yönetim ve sorumluluğu Başsavcıya aittir. Bu yetki
doğrudan doğruya kendisince veya yönerisine uygun olarak Başsavcı
Yardımcısı veya savcılar tarafından kullanılır.
(b) Başsavcı, gerekli gördüğü
hallerde. Resmi Gazete'de yayımlayacağı bir emirname ile, davasız
çözümlenmesine yasa ile olanak tanınan yol trafik suçlarını, kendi
yönerisi ve sorumluluğu çerçevesinde mahkemelerde kovuşturmak üzere, uygun
göreceği bir polis mensubunu yetkilendirebilir.
(c) Başsavcı, gerekli gördüğü
hallerde, Resmi Gazete'de yayımlayacağı bir emirname ile bakanlıkların
veya diğer kamu kuruluşlarının taraf olduğu davalarda, ilgili bakanlık
veya diğer kamu kuruluşlarında görevli ve avukatlık yapmak ehliyetine
sahip bir hukukçuyu, bu davaları mahkemelerde yürütmekle yetkili
kılabilir.
-
Başsavcı, Devletin taraf
olduğu hukuk ve Anayasa davalarında Devleti veya organlarını da temsil
etme yetkisine sahiptir.
-
Başsavcı, Başsavcı
Yardımcısı ve Savcılar, herhangi bir mahkemede dinlenilmek hakkına
sahiptirler ve bu hakkın kullanılmasında, mahkeme önüne çıkan bütün
diğer kişilere karşı öncelik kazanırlar.
-
Başsavcı, her takvim yılı
sonunda, Hukuk Dairesinin genel işleyişi ve görevlerinin yürütülmesinde
görülen aksaklık veya varsa nedenleri hakkında Cumhurbaşkanına,
Cumhuriyet Meclisine ve Bakanlar Kuruluna rapor verir ve alınmasını
gerekli gördüğü önlemler hakkında tavsiyelerde bulunur.
-
Bu Anayasanın kuralları
saklı kalmak kaydıyla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Hukuk Dairesinin
kuruluşu, işleyişi, Başsavcı, Başsavcı Yardımcısı ve savcıların
nitelikleri ile atanmaları, hakları ve ödevleri, aylık ve ödenekleri,
meslekte ilerlemeleri, haklarında disiplin kovuşturması yapılması ve
disiplin cezası uygulanması ve diğer özlük işleri, mahkemelerin
bağımsızlığı ve yargıçların güvenceleri kurallarına göre yasa ile
düzenlenir.
|